Ngó lên Hòn Kẽm Đá Dừng!

Cập nhập : 25-09-2015

(Cadn.com.vn) - Câu ca mượt mà, đằm thắm “Ngó lên Hòn Kẽm Đá Dừng/ Thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi!” chắc hẳn sẽ ngân nga trong lòng bất cứ ai khi ngược lên dòng sông mẹ Thu Bồn, đến với mảnh đất H. Nông Sơn (Quảng Nam). Đây là không gian cội nguồn, nơi hội tụ của nhiều phong tục, tập quán, phong phú về văn hóa, tín ngưỡng, tâm linh và lễ hội hấp dẫn và gợi lên biết bao kỳ tích về mảnh đất - con người nơi đầu nguồn sông mẹ...

Vẻ đẹp Hòn Kẽm Đá Dừng.

Theo sách Địa chí Quảng Nam - Đà Nẵng: Đèo Le dài 8km, băng qua dãy núi Hòn Tàu, nối hai huyện Quế Sơn và Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam. Nguyên là một đường mòn xuyên rừng hẹp, có nhiều cây le mọc, đi lại rất vất vả. Năm 1937, các nhân sĩ ở Quế Sơn như Nguyễn Đình Hiến, Lâm Xuân Quế... đã đứng ra vận động nhân dân mở con đường đèo Le, công trình hoàn thành năm 1939 và về sau trở thành tỉnh lộ ĐT611. Có câu chuyện khác, tên đèo Le là do ngày xưa, đường sá khó khăn, người dân hai bên muốn thăm viếng nhau phải vạch rừng, lội bộ, leo lên đến đỉnh thì mệt quá... le lưỡi thở phì phò nên đèo được đặt tên là đèo Le.

Đến đỉnh đèo, miền sơn cước Nông Sơn hiện ra núi non trùng điệp. Nhìn hướng nào cũng thấy núi, nhấp nhô, lớp lớp, ngút ngàn... Qua đèo Le, đường dốc quanh co. Một bên là vách núi, bên kia là vực sâu tạo nên một bức tranh phong cảnh hữu tình.

Ở xứ Quảng, sông Thu Bồn như dòng sữa ngọt ngào từ bao đời nuôi dưỡng cư dân đôi bờ. Dòng sông Thu-người mẹ giang hà ôm ấp cả một vùng đất thiêng liêng đã viết nên những huyền thoại sử thi của đất Quảng, một dòng suối văn hóa truyền thống đậm đà màu sắc làng quê miền Trung. Hòn Kẽm – Đá Dừng là nơi khởi đầu dòng sông với tên gọi Thu Bồn theo tín ngưỡng của người Chăm ngày xưa là thần sông mẹ Ganga. Thắng cảnh này đã đi vào bài ca dao nổi tiếng của xứ Quảng:

Ngó lên Hòn Kẽm Đá Dừng

Thương cha nhớ mẹ quá chừng

bậu ơi!

Thương cha nhớ mẹ thì về

Nhược bằng thương cảnh nhớ quê

thì đừng!

Hòn Kẽm – Đá Dừng giống như một cánh cửa để dòng sông rũ bỏ những ghềnh thác chập chùng đổ về xuôi. Hòn Kẽm còn mang đầy vẻ hùng vĩ, nguyên sơ của thiên nhiên. Nơi ấy, chỉ có sông nước, mây trời và vách núi dựng đứng. Quả thật, Hòn Kẽm Đá Dừng được xem là tặng vật của thiên nhiên dành cho đất và người Nông Sơn. Theo dân địa phương, những địa danh nằm ven đôi bờ Thu Bồn như: Đá Ngang, Đá Mài, Đá Bàn, Dùi Chiêng, Tí, Sé, Cà Tang... vốn là tên địa danh do người Chăm đặt. Vùng núi hùng vĩ này còn tồn tại một tảng đá ghi ký tự Chăm nằm dưới chân Kẽm, chỉ nhìn thấy khi mùa nước cạn. Mãi tới nay, điều bí ẩn còn lưu giữ đằng sau những cổ tự này... Và bao đời nay, dòng Thu Bồn vẫn thế, miên man chảy xuôi đổ về biển cả. Có giai thoại thuật lại rằng, sinh thời Tú Quỳ - danh sĩ nổi tiếng Quảng Nam một lần lên thượng nguồn sông Thu Bồn, đến ngôi làng có tên rất lạ Dùi Chiêng. Nguyên do làng trước mặt là sông, sau lưng là núi, có hình thể như cái dùi và cái chiêng. Vốn tính tinh nghịch, khi ra về, ông hát vài câu chủ ý ghẹo mấy cô thôn nữ trong làng: “Ngày mai tui đảo dốc Bình Yên/Các cô ở lại có chiêng không dùi”.

Thời khắc nào trong ngày ở Hòn Kẽm Đá Dừng cũng đẹp, nhất là lúc bình minh lên, thung lũng Nông Sơn được đánh thức bằng ánh nắng lấp lánh đổ xuống mặt sông. Ngước mặt là núi Cà Tang sừng sững, sương khói ở trọ tự ngàn đời bay lên càng tăng thêm phần bí ẩn về những câu chuyện vùng đất đầu nguồn sông mẹ. Bỗng đâu đây trong tâm tưởng chợt vang lên câu thơ của nhà thơ Tường Linh vọng về trong tiếng sóng vỗ giữa ban mai sông nước: “Non cao chờ gỗ hóa trầm/ Giấu tâm trên đỉnh, giấu tình trong tim”...

Làng nghề trầm hương tại Nông Sơn.

Rong ruổi cùng với sông núi, rồi lại trở về Trung Phước, bây giờ là khu trung tâm huyện mới Nông Sơn. Theo dấu chân xưa, Trung Phước bây giờ là một trong những mảnh đất phồn thịnh nhất phía thượng nguồn sông Thu. Sau giấc miên trường, Trung Phước thức dậy với khuôn mặt tươi tắn hơn bao giờ hết: điện, đường, bệnh viện, trường học, cơ sở hạ tầng... thật khang trang; đời sống nhân dân ngày một nâng lên, bộ mặt nông thôn ngày càng khởi sắc. Trong tương lai gần, Trung Phước là một “phố núi” vùng cao, và là một điểm đến lý tưởng của du lịch dọc triền sông Thu.

Một Trung Phước trù phú và vương giả suốt bao nhiêu tháng năm nổi tiếng sản sinh ra người tài hoa và nhiều con gái đẹp. Một Nông Sơn - mỏ góp những viên gạch đầu tiên cho nền công nghiệp non trẻ Việt Nam hơn trăm năm trước. Một Cà Tang đầy những huyền tích hay một Cà Tang gắn với cơn lũ bi thảm năm Giáp Thìn 1964. Một Dùi Chiêng “bỏ em ở lại có chiêng không dùi”. Một Tý Sé bên bồi bên lở. Rồi một Hòn Kẽm Đá Dừng gắn với câu ca da diết một thời “thương cha nhớ mẹ quá chừng, bậu ơi...”.

Nông Sơn là địa điểm lý thú đến để khai phá những vỉa quặng trầm tích dấu ấn văn hóa, giải mã những câu chuyện, giai thoại về mảnh đất và con người nơi đầu nguồn sông mẹ Thu Bồn. Sẽ không thể quên và sẽ không thể không trở lại nếu ai đó đã một lần đặt chân đến Nông Sơn, một lần ngược ngàn bằng đò giang để ngó lên Hòn Kẽm Đá Dừng, để nghe câu ca vọng ra từ hai vách núi...

Thảo Nguyên

Theo Báo CA ĐN