Sót người thừa kế: Có thể khai bổ sung

Cập nhập : 31-01-2013

Khi phát hiện mình không có tên trong văn bản khai nhận hoặc phân chia di sản thừa kế, cá nhân có nhiều cách xử lý nhẹ nhàng hơn là kiện ra tòa.

Báo Pháp Luật TP.HCM ngày 28-1 có đăng bài “Kiện công chứng vì sót người thừa kế” phản ánh Phòng Công chứng số 6, TP.HCM bị thua kiện ở cấp sơ thẩm do chứng nhận văn bản sót người thừa kế. Ngoài băn khoăn “tòa xử vậy đúng không?”, vụ việc còn làm nhiều người thắc mắc: Nếu các đồng thừa kế không có tranh chấp thì có cách xử lý nào khác “êm dịu” hơn?

Bổ sung hoặc hủy bỏ văn bản trước

Theo bài báo trên, có cả thảy sáu người thừa kế được hưởng di sản. Tuy nhiên, chỉ có ba người ở trong nước ngồi lại phân chia di sản như thể ba người ở nước ngoài không có trên đời này. Vì lẽ đó, một trong ba người ở nước ngoài đã khởi kiện đòi hủy văn bản thỏa thuận sót tên mình chứ không phải đòi chia tài sản.

Ông Hoàng Mạnh Thắng, Phó phòng Công chứng số 7, TP.HCM, cho biết: “Hễ dính tới người ở nước ngoài thì người trong nước hay gặp khó khăn khi đi làm thủ tục nhà, đất. Lúc này đã đỡ hơn chứ thời gian dài trước đây nhiều hồ sơ đã bị tắc tị do có yếu tố nước ngoài. Đây là một trong những lý do mà nhiều gia đình khai sót người thừa kế ở nước ngoài. Phòng chúng tôi cũng gặp phải những tình huống này và đã có cách xử lý phù hợp với loại văn bản công chứng. Đối với văn bản thỏa thuận phân chia di sản như bài viết đã nêu, tất cả đồng thừa kế có thể thỏa thuận hủy bỏ văn bản phân chia này và sau đó làm lại văn bản thỏa thuận mới có ghi thêm tên và nội dung thỏa thuận của người bị bỏ sót. Nếu chỉ làm văn bản khai nhận di sản (không chia di sản), người bị sót tên có thể liên hệ với cơ quan công chứng để khai nhận tiếp. Trong trường hợp này, sau khi niêm yết xong, công chứng viên sẽ kết hợp với văn bản khai nhận trước để chứng nhận văn bản khai nhận mới ghi đầy đủ tên của các đồng thừa kế”.

Làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại Phòng Công chứng số 1, TP.HCM. Ảnh: HTD

Ông Phan Văn Cheo, Chủ tịch Hội Công chứng TP.HCM, cũng cho rằng việc bỏ sót tên người thừa kế vẫn hay xảy ra do lỗi của những người yêu cầu công chứng. “Nếu có tranh chấp tài sản thì không còn cách nào khác là các bên phải khởi kiện ra tòa. Ngược lại, nếu không có tranh chấp thì người bị bỏ sót có thể làm thủ tục khai nhận bổ sung hoặc thỏa thuận phân chia lại để trên cơ sở đó làm thủ tục đăng ký quyền sở hữu, sử dụng tài sản” - ông Cheo nói.

Qua công chứng: Nhanh và ít chi phí hơn

Ông Nguyễn Quang Thắng, Trưởng Văn phòng Công chứng quận 10, hướng dẫn: “Cá nhân có quyền chọn lựa các cơ quan công chứng để thực hiện các thủ tục trên nhưng cần lưu ý nếu khai nhận bổ sung hoặc hủy bỏ văn bản trước thì phải đến chính cơ quan công chứng đã công chứng văn bản trước. Trường hợp làm văn bản mới thì cơ quan công chứng nào cũng chứng nhận được. Thủ tục niêm yết hai loại văn bản trên là 30 ngày nhưng từ ngày 25-2 tới đây, khi Nghị định 04/2013 (hướng dẫn Luật Công chứng) có hiệu lực thì thời hạn niêm yết chỉ là 15 ngày.

Về phí công chứng, do các văn bản trước đã được thu phí công chứng tính theo giá trị tài sản nên khi những người thừa kế bổ sung tên hoặc hủy bỏ, làm văn bản mới cũng về tài sản đó, cơ quan công chứng chỉ thu phí công chứng không theo giá trị tài sản. Mức phí cho việc hủy bỏ hợp đồng, giao dịch là 20.000 đồng, cho việc bổ sung, thỏa thuận lại là 40.000 đồng. Nếu so sánh với cách khởi kiện (lệ phí việc dân sự là 200.000 đồng, thời gian giải quyết có thể là mấy tháng) thì rõ ràng cách đi công chứng ít tốn kém hơn.

Phải là việc dân sự

Theo Nghị quyết 01/2012 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao, yêu cầu tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu là việc dân sự (không phải vụ án dân sự) và người yêu cầu tòa án giải quyết việc này phải nộp lệ phí tòa án là 200.000 đồng. Do vậy, trong vụ việc của Phòng Công chứng số 6, TP.HCM, tôi cũng cho rằng yêu cầu của một người thừa kế bị bỏ sót về việc hủy bỏ văn bản thỏa thuận phân chia di sản có nội dung không đúng là việc dân sự và nếu thụ lý là vụ án dân sự thì tòa đã làm chưa đúng.

Để các yêu cầu tương tự được giải quyết đúng quy định, tòa án cấp phúc thẩm cần hủy án sơ thẩm theo hướng xác định đó là việc dân sự và các cơ quan công chứng phải đi hầu tòa với tư cách người có liên quan chứ không phải là bị đơn.

Luật sư TRẦN CÔNG LY TAO
(Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP.HCM)

NGUYÊN THY

Theo Báo PLTPHCM